LIGOTA

Tereny Ligoty należały do państwa polskiego w latach 990 do 1335 oraz od 1918 (z wyłączeniem okresu okupacji hitlerowskiej) do dzisiaj. Ponad 570 lat ziemie te podlegały innym państwom: czeskiemu, niemieckiemu i austriackiemu.
Wieś lokował książę cieszyński - władca tych terenów. Ligotę ulokowano przy terenach najdogodniejszych do zagospodarowania (obszary przy obecnych ulicach: Bielskiej, Woleńskiej, Rolników, Młynarskiej, Bronowskiej). Pierwszymi mieszkańcami byli osadnicy narodowości polskiej.
Istnieje kilka źródeł nazwy "Ligota". Jedna z nich mówi o niemieckiej nazwie "Ellgoth". Nazwa ta pojawia się w dokumentach już w 1452 roku.
Ligota przez wiele stuleci należała do książąt cieszyńskich. Od 1572 roku była własnością panów Księstwa Bielskiego. W końcu XVIII w Ligocie rozparcelowano folwarki i wyprzedano je. Największy obszar wykupili bracia Czaderscy, którzy sprzedali owe ziemie Mynarskiemu. Ten sprzedał je rodzinie Gash. Rodzina ta jeszcze do końca II wojny światowej mieszkała w dworze.
Ligota i inne wsie Państwa Bielskiego przeszły wiele ciężkich chwil i momentów w swoich dziejach. Wojna trzydziestoletnia (1618 - 1648) zniszczyła całe tereny Księstwa. Głód, choroby nie opuszczały ludzi. Dochodziły do tego nieurodzaj, drożyzna, częste powodzie. Lata 30-te i 40-te XIX wieku upłynęły pod znakiem epidemii cholery azjatyckiej; nieurodzaj spowodował pojawienie się tyfusu głodowego (przekształcił się on w tyfus epidemiczny). Punktem konfliktowym w historii była relacje na linii pan - chłopi. W 1781 cesarz Józef II zniósł poddaństwo, pozostawiając jednak pańszczyznę. Wiosna Ludów w 1848 roku przyniosła uwolnienie także i od pańszczyzny. Tworzyły się nowe warunki do rozwoju kapitalistycznej gospodarki, postępu rolnictwa, rewolucji przemysłowej i przemian cywilizacyjnych.
Wybuch I wojny światowej rozbudził nadzieje na odbudowę państwa polskiego. Wszyscy mieszkańcy zdolni do noszenia broni zaciągnięci zostali do wojska austriackiego. W samej Ligocie nie było walk, mimo to na frontach zginęło 44 ligocan. 11 XI 1918 roku po 123 latach niewoli Polska odzyskała niepodległość. Na Śląsku Cieszyńskim powstała Rada Narodowa Śląska Cieszyńskiego, która ogłosiła przynależność do "wolnej, niepodległej i zjednoczonej Polski". Polski charakter ludności na Śląsku Cieszyńskim był głównym argumentem w dążeniach do przyłączenia tych ziem do nowopowstałego Państwa Polskiego. Rozbieżność miedzy polską Radą Narodową a czeską Radą Narodową w sprawie przynależności Śląska Cieszyńskiego doprowadziły do ataku zbrojnego wojsk czeskich na Cieszyn. Polacy musieli się wycofać za linię Wisły, gdzie dały skuteczny opór wojskom czeskim. 3II 1919 roku podpisano rozejm. Zadecydowano, że o losie tych ziem zadecyduje plebiscyt. Nie doszło jednak do niego. 28 VII 1920 roku Rada Ambasadorów podjęła decyzję o podziale Śląska Cieszyńskiego z granicą na Olzie. Ligota w niepodległej Polsce była jedną z najbardziej rozwijających się kulturowo i gospodarczo miejscowości w powiecie bielskim.
Wielkim wydarzeniem przyspieszającym awans cywilizacyjny społeczności Ligoty było uruchomienie linii kolejowej Bohumin - Dziedzice oraz budowa stacji w Dziedzicach i Czarnolesiu. Częściowa elektryfikacja wsi miała miejsce już w latach 30-tych, a ukończono ją w 1950 roku. W 1910 roku założono Kółko Rolnicze, spółki drenarskie, mleczarskie. Coraz częściej zaopatrywano się w nowoczesne maszyny rolnicze, nowe odmian roślin, itp. Na początku lat 50-tych powstała pierwsza linia autobusowa z Ligoty do Bielska - Białej, potem linia do Czechowic-Dziedzic. Założona w 1896 roku Ochotnicza Straż Pożarna w Ligocie znalazła nową siedzibę w wybudowanej w 1952 strażnicy, której budynek był później jeszcze dwukrotnie rozbudowywany, a obecnie znajduje się tu również poczta i biblioteka. W 1956 roku rozpoczął pracę Wiejski Ośrodek Zdrowia. Początki lat 70-tych upłynęły pod znakiem budowy sieci wodociągowej. W 1984 roku wszystkie domy w Ligocie posiadały wodę z wodociągów, a w 1991 doprowadzono gaz. Do połowy lat 70-tych przeważały tu głównie gospodarstwa małorolne, później następowała specjalizacja produkcji rolnej. Przełom 1989 roku zainicjował w Ligocie rozwój zmechanizowanych gospodarstw rodzinnych o dużych obszarach i wyspecjalizowanej produkcji





Polska mapa przedstawiająca Ligotę i okolice w 1921 roku.

DZISIEJSZA LIGOTA.


Ligota jest miejscowością o rolniczym charakterze użytkowania terenu. Pod względem osadniczym tworzy ją kilka skupisk, spośród których wielkością i gęstością zabudowy mieszkalnej wyróżniają się wysunięte na północny zachód Miliardowice. Zabudowa pozostałej części Ligoty zlokalizowana jest głównie wzdłuż przecinającej sołectwo sieci dróg. Układ drogowy z jednej strony podyktowany jest powiązaniem komunikacyjnym z miejscowościami ościennymi, ma on jednak także związek z układem kompleksu stawów hodowlanych, stanowiących o specyfice krajobrazu sołectwa i prezentujących wysokie, zasługujące na ochronę walory estetyczne.
Główny lokalny ośrodek usługowy sołectwa zlokalizowany jest w jego południowej części, w ciągu ul. Bielskiej, do skrzyżowania z ul. Dworską i Woleńską. Znajdują się tutaj:
- strażnica OSP w Ligocie, ul Wapienicka 36,
- filia nr 7 Miejskiej Biblioteki Publicznej w Czechowicach-Dziedzicach, ul Wapienicka 36,
- Urząd Pocztowy, ul. Bielska 5,
- Zespół Szkół w Ligocie (gimnazjum i szkoła podstawowa), ul. Bielska 17,
- kościół parafialny pod wezwaniem Opatrzności Bożej, ul. Bielska 21,
- boisko sportowe klubu LKS Ligota przy ul. Wapienickiej
- sklepy i punkty usługowe.
Kolejny ośrodek usługowy tworzy skupisko sklepów, instytucji i punktów usługowych zlokalizowane w Miliardowicach w otoczeniu ul. Miliardowickiej, Jaworowej i Przedszkolnej. Znajduja się tutaj:
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Powstańców Śląskich, ul. Miliardowicka 46,
- Kościół Parafii Miłosierdzia Bożego, ul. Jaworowa 4,
- Przedszkole Publiczne w Ligocie, ul. Przedszkolna 10,
- Filia nr 8 Miejskiej Biblioteki Publicznej, ul. Miliardowicka64,
- ośrodek zdrowia, ul. Miliardowicka 64.




Polska mapka Ligoty i okolic z 1926 roku. Jak widać dzisiejsza rzeka Jasienica, płynie korytem Wapienicy, którą poprowadzono osobnym kanałem stanowiącym dziś granicę z Czechowicami - Dziedzicami. Na mapie zaznaczone jest też położenie dzisiejszych stawów Sokoły jako "okresowo mokre".Warto zauważyć jak zmieniła się droga z Międzyrzecza do Zabrzega, która biegła dzisiejszą ul. Woleńską, Bielską, Rolników, Zabrzeską w innym przebiegu. Widać równierz teren dzisiejszych Miliardowic jako obszar częściowo porośnięty lasem. widoczne są też obszary stawów "Hałcnowiec".
 

Teren Ligoty jest częścią obszaru specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 "Dolina Górnej Wisły". W otoczeniu centrum usługowego przy ul. Bielskiej znajdują się 3 pomniki przyrody – dęby szypułkowe.
Od strony północno-zachodniej sołectwo graniczy z większym kompleksem leśnym położonym na obszarach gmin Czechowice-Dziedzice i Chybie. Kompleks ten obejmuje rezerwat torfowiskowy Rotuz, którego wyjątkowym walorem jest gleba, stanowiąca siedlisko unikalnego zespołu roślin.
Obszar Doliny Górnej Wisły cechują sprzyjające warunki klimatyczne - łagodny klimat umiarkowanie ciepłego piętra klimatycznego o korzystnych warunkach termicznych i długim okresie wegetacji. Panują tu dobre warunki do klimatoterapii i rekreacji.
Obszar Ligoty i okolic należy do systemu rzecznego Wisły. Przez sołectwo przepływają: rzeki Iłownica, Jasienica i Wapienica, potoki Borówka i Młynka oraz kilka pomniejszych cieków wodnych. Powierzchniową sieć hydrograficzną omawianego obszaru uzupełniają liczne antropogeniczne zbiorniki wodne. Na terenie Ligoty są to stawy hodowlane. Największe i najbardziej cenne przyrodniczo i atrakcyjne widokowo są kompleksy stawów Hałcnowiec i Sokoły położone w centralnej części sołectwa.
Na północ od Ligoty, w zasięgu rowerowej wycieczki, znajduje się, największy na południu Polski pod względem powierzchni i możliwości retencyjnych, zbiornik Goczałkowice, który spełnia funkcje zaopatrzenia w wodę i zadania przeciwpowodziowe, a ponadto wał zapory jest atrakcyjnym punktem widokowym.




Obszar Ligoty i okolic na czechosłowackiej mapie z 1937 roku. Co ciekawe Ligota nazwana została Eigota. Na mapie pojawiają się już stawy Sokoły i obecny przebieg rzeki Wapienicy.Inny niż obecnie ma przebieg droga z Międzyrzecza do Zabrzega.Część Miliardowic nadal porasta las. Widać równierz meandry rzek Wapienicy i Iłownicy.Wówczas koryta byly nieuregulowane.Pojawia się tutaj jednak obecny kanał, którym dziś płynie Wapienica, wówczas plynąca korytem dzisiejszej Jasienicy, która wpadała do niej w południowej części Ligoty.

Na terenie Ligoty znajdują się następujące obiekty wpisane do rejestru zabytków:
•    dwór murowany, tynkowany z przełomu XVIII/XIX, przebudowany na przełomie XIX/XX w., ul. Bielska 28;
•    kościół parafialny pod wezwaniem Opatrzności Bożej, murowany, powstały w latach 1801-1806, ul. Bielska 21.
Nie wpisane do rejestru zabytków są następujące obiekty historyczne:
•    dawny dwór, powstały w latach 1820-1850, ul. Woleńska 1;
•    budynek probostwa kościoła parafialnego pod wezwaniem Opatrzności Bożej, powstały w latach 1880-1910, ul. Bielska 25;
•    budynek  szkoła, murowana, z 1911 r., ul. Bielska 19; część istniejącej szkoły
•    dawna szkoła, murowana, z 1926 r., ul. Przedszkolna 10.; dziś przedszkole
Oprócz wyżej wymienionych obiektów, na terenie wsi znajduje się jeszcze kilka zabytkowych budynków mieszkalnych w większości pochodzących z przełomu XIX/XX w.



Niemiecka mapa z 1944 roku. Ellgoth - Ligota, Braunau - Bronów,  Tschechowitz-Dzieditz  - obszar dzisiejszych Czechowic-Dziedzic. Peridische Teiche - obszar dzisiejszych stawów "Sokoły". Na mapie jest już widoczny, obecny przebieg trasy Międzyrzecze - Zabrzeg. Na mapie widzimy też rzekę nazwaną "Altelobnitzbach" (Stara Wapienica) - jej dzisiejszym korytem (tutaj jest ono nieuregulowane) płynie rzeka Jasienica, która pierwotnie wpadała do Wapienicy w okolicach dzisiejszego Kanału Ligockiego, który też pojawił się na tej mapie. Warto zauważyć , że uregulowane koryto ma już Iłownica w Braunau (Bronowie). Na terenie Miliardowic nie ma już lasu, są pierwsze budynki i zarysy ulic oraz napis "Schule" oznaczający pierwszy budynek szkoły, mieszczącej się wówczas w budynku obecnego przedszkola.

Miejscowość dysponuje następującymi obiektami, które dla jej mieszkańców i przybyszów stanowią miejsca spotkań, rekreacji, rozwijania zainteresowań i spędzania wolnego czasu:
•    Boisko wielofunkcyjne LKS Ligota (piłka nożna, koszykówka, siatkówka,), przy ul. Wapienickiej;
•    Sala gimnastyczna i boisko przy Zespole Szkół, ul. Bielska;
•    Boiska (piłka nożna, koszykówka, siatkówka) przy Szkole Podstawowej nr 2, ul. Miliardowicka 46;
•    Boisko (piłka nożna, koszykówka, siatkówka) przy Szkole Podstawowej nr 3, ul. Bory 2
Przez Ligotę biegną dwie wytyczone i oznakowane przez Gminę Czechowice-Dziedzice trasy rowerowe: zielona „Dolina Wisły” i pomarańczowa „Dolina Ołownicy”. Należy jednak zauważyć, że są to trasy przebiegające po istniejących drogach i ciągach pieszych, nie zaś nowowybudowane ścieżki rowerowe, stąd ich jakość techniczna i poziom bezpieczeństwa są niskie, co jest jednak rekompensowane dużą atrakcyjnością widokową i satysfakcją z obcowania z przyrodą.

Głównym obiektem infrastruktury społecznej jest budynek wielofunkcyjny, w którym mieści się strażnica Ochotniczej Straży Pożarnej. Pełni funkcje lokalnego ośrodka kultury – odbywaja się tutaj imprezy organizowane przez szkoły i Towarzystwo Przyjaciół Ligoty, a także maja tu miejsce zebrania wiejskie, zebrania rady sołeckiej, a ponadto imprezy rozrywkowe i wesela.
Na terenie Ligoty znajdują się 3 filie Miejskiej Biblioteki Publicznej w Czechowicach-Dziedzicach:
•    Filia nr 6 Ligota -  Burzej, ul. Bory 2;
•    Filia nr 7 Ligota – Centrum, ul. Wapienicka 1(budynek strażnicy OSP);
•    Filia nr 8 Ligota – Miliardowice, ul. Miliardowicka 64.
Filie dysponują wypożyczalniami dla dzieci i dorosłych, czytelniami, katalogiem systematycznym i tytułowym, udostępniają książki, czasopisma, prasę codzienną, zbiory multimedialne i zasoby sieci internetowej, organizują lekcje biblioteczne, głośne czytanie dla dzieci, wystawy oraz konkursy plastyczne i literackie.
Inny mi miejscami życia publicznego mieszkańców Ligoty są dom katolicki przy ul. Rolników oraz „dom kultury” przy ul. Miliardowickiej (w budynku odbywają się imprezy kulturalne organizowane przez pobliską Szkołę Podstawową nr 2 i Towarzystwo Przyjaciół Ligoty, działa tu także ośrodek zdrowia).

Ligota jest w całości zelektryfikowana, pokryta siecią gazową, wodociągową i telekomunikacyjną. Wieś posiada połączenia drogowe z wszystkimi miejscowościami sąsiednimi oraz najbliższymi ośrodkami miejskimi (Czechowice-Dziedzice, Bielsko-Biała).
Wodociągowa sieć rozdzielcza administrowana jest przez gminne Przedsiębiorstwo Inżynierii Miejskiej Sp. z o.o. w Czechowicach-Dziedzicach.
Sieć gazowa zarządzana jest przez GSG Zabrze Sp. z o.o. Lokalna rozdzielnia gazu znajduje się w Czechowicach-Dziedzicach.
Zasilanie Ligoty energią elektryczną jest domeną firmy ENION S.A., której lokalna placówka znajduje się w Czechowicach-Dziedzicach.
Na terenie miejscowości prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów „u źródeł” w systemie workowym oraz selektywna zbiórka odpadów wielkogabarytowych (1 raz w roku).
W zakresie transportu publicznego Ligota skomunikowana jest
•    z Czechowicami-Dziedzicami, trzema liniami autobusowymi obsługiwanymi przez gminne Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej ;
•    z Bielskiem-Białą, linią obsługiwaną przez bielskie PKS (trasa: Bronów – Ligota- Międzyrzecze -  Wapienica – Bielsko-Biała).
Działa także lokalny prywatny przewoźnik, świadczący usługi przewozu mikrobusami na trasie Miliardowice – Czechowice-Dziedzice.

Miejscowość ma charakter rolniczy. W gospodarstwach rolnych Ligoty dominuje hodowla bydła mlecznego i trzody chlewnej. Pastwiska i  łąki służą głównie do produkcji sianokiszonki. Dominuje uprawa kukurydzy, zboża paszowego, rzepaku i warzyw. W malowniczo położonych stawach rybnych hodowane są karpie. Rozwinięte jest także pszczelarstwo.
Poza działalnością rolniczą w Ligocie funkcjonują również liczne średnie, małe i mikroprzedsiębiorstwa. Największe z nich działają w branżach przetwórstwa mięsnego, gospodarki odpadami, handlu częściami motoryzacyjnymi i urządzeń klimatyzacji. Mniejsze przedsiębiorstwa mają zwykle formę punktów usługowych.

 

W Ligocie funkcjonuje sporo organizacji, w których działaniach aktywnie uczestniczą mieszkańcy wsi. Są wśród nich:
•    Ochotnicza Straż Pożarna - zajmuje się ochroną przeciwpożarową, a ponadto organizuje imprezy kulturalne, oświatowe, szkolenia; w strażnicy działa Młodzieżowa Orkiestra Dęta (pod opieką Miejskiego Domu Kultury w Czechowicach-Dziedzicach);
•    Towarzystwo Przyjaciół Ligoty – pielęgnuje tradycje regionalne lokalne, organizuje imprezy rekreacyjne i sportowe służące integracji mieszkańców;
•    Kółko Rolnicze – wzajemna pomoc oraz wymiana doświadczeń i wiedzy rolniczej;
•    Koło Pszczelarskie
•    Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów (2 koła) - spotkania seniorów, spotkania opłatkowe, wycieczki;
Wielu mieszkańców Ligoty czynnie uprawia sport, który odgrywa dużą rolę integracyjną, w czym duży udział ma Ludowy Klub Sportowy Ligota-Centrum (piłka nożna - klasa A, seniorzy i juniorzy). Działają ponadto 2 amatorskie zespoły piłkarskie oldbojów oraz uczniowski klub sportowy LUKS (sekcja tenisa stołowego - 3 liga).